به گزارش خبرنگار مهر در تبریز، برای نخستین بار محققان دانشگاه تبریز با همکاری متخصصان دانشگاه علوم پزشکی تبریز به بررسی ژنتیکی بیماری تب مدیترانه ای فامیلی (FMF) در جمعیت منطقه شمالغرب کشور پرداختند.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز با اشاره به اهمیت بیماری تب مدیترانهای فامیلی آن را یک بیماری ارثی خواند و گفت: گزارشات زیادی در خصوص شیوع این بیماری در بین جوامع مختلف ارائه شده اما تاکنون این بیماری در منطقه شمالغرب کشور بصورت جامع بررسی نشده بود که طی این تحقیق ابعاد مختلف آن در این منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت.
مرتضی جبارپور بنیادی با بیان اینکه نمای کلاسیک این بیماری به صورت حملات راجعه تب است، دردهای شکمی، آمیلوئیدوزیس، راشهای پوستی، درد قفسه سینه، درد عضلانی و درگیری مفاصل را از جمله علائم بالینی شایع آن عنوان کرد.
وی ادامه داد: البته، مبتلایان به بیماری FMF در شرایط مختلف یکی یا تعدادی از این علائم را نشان داده و تعداد کمی از مبتلایان هستند که اکثر این علائم را نشان می دهند.
مسئول قطب علمی سیتومولکولی تنوع زیستی دانشگاه تبریز با بیان اینکه در صورت تشخیص به موقع بیماری می توان با استفاده از داروهای کنترل کننده التهاب نظیر کلشی سین از بروز عوارض جانبی این بیماری تا حد زیادی جلوگیری به عمل آورد گفت: علت اصلی از اجرای این طرح، پیشنهاد متخصصان جامعه پزشکی منطقه از متخصصان ژنتیک بوده تا بتوان مبتلایان به بیماری تب مدیترانه ای فامیلی را از نکته نظر ژنتیکی بررسی کرده و الگوی ژنی این بیماری در منطقه را مشخص کرد.
به گفته بنیادی با تشخیص ژنی این بیماری، همچنین می توان به متخصصان مربوطه در راستای تشخیص پاراکلینیکی کمک های لازم را ارائه کرده و از جراحی ها و درمان های غیرضروری پیشگیری کرده و از نتایج آن در راستای اتخاذ تمهیدات لازم توسط سازمان بهداشت منطقه در جهت پیشگیری از بروز عوارض جانبی این بیماری استفاده کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با اشاره به چندین فاز مختلف این طرح پژوهشی گفت: فاز اول این طرح، بررسی جهش های شایع ژن MEFV در مبتلایان به بیماری FMF شامل 100 فرد مبتلا بود که بعد از اتمام این طرح، فاز دوم شامل بررسی جهش های نادر ژن MEFV در همین مبتلایان شروع شد که با همکاری حسین جلالی یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد ژنتیک دانشگاه تبریز انجام پذیرفت.
بنیادی با بیان اینکه فاز سوم طرح توسط عباس کریمی یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد ژنتیک دانشگاه تبریز در مورد بررسی شیوع ناقلان به بیماری FMF در شمالغرب کشور با موفقیت کامل به اتمام رسیده است، گفت: بعد از اتمام موفقیت آمیز این طرح ها صلاح الدین بهرامی یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد ژنتیک دانشگاه تبریز در خصوص رابطه شدت بیماری در بین مبتلایان به FMF با ژن TNF-a بررسی های جامعی انجام داد که این طرح نیز به اتمام رسیده است.
وی افزود: در این طرح یک تیم قوی علمی از متخصصان و فوق تخصصان پزشکی، ژنتیک و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در جهت برطرف کردن نیاز علمی منطقه شمالغرب کشور دست بدست هم داده و با موفقیت کامل آن را به نتیجه رسانده اند.
بنیادی چنین همکاری تنگاتنگی را یکی از دستاوردهای مهم این طرح خواند و گفت: همه ما بایستی به فکر بومی کردن علوم روز باشیم و قدم اول در چنین تحقیقاتی، شناخت نیاز منطقه و سپس طراحی پروژه و در نهایت همکاری تنگاتنگ متخصص حوزه¬های مختلف در راستای اجرای طرح است.
وی افزود: مطمئناً حمایت مالی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی نیز از اصول و ارکان موفقیت است که حصول تمامی این موارد در این طرح موجب موفقیت ارزنده ای شده است.
بنیادی با اشاره به مراحل مختلف اجرای این طرح و همکاری متخصصان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در این زمینه گفت: چنین همکاری هایی برای متخصصان علوم پایه و نیز متخصصان علوم پزشکی بسیار ضروری و حیاتی است که با این نحوه همکاری تنگاتنگ، متخصصان علوم پایه می توانند از توانمندی های خود در راستای ارتقاء توانایی های متخصصان علوم پزشکی و برطرف کردن نیازهای واقعی جامعه پزشکی و درمان بیماری ها استفاده کنند.
وی با اشاره به اینکه در اجرای این طرح همکاران زیادی از متخصصان داخلی، عفونی، کودکان و فوق تخصص کلیه حضور داشتند خاطرنشان کرد: از این افراد می توان به دکتر برادران (متخصص کودکان) و دکتر کاظم سخا (متخصص کودکان)، دکتر ماندانا رفیعی (فوق تخصص گوارش کودکان)، دکتر علیرضا غفاری (متخصص داخلی)، دکتر محمدحسین صومی (متخصص داخلی)، دکتر محمدرضا اردلان (فوق تخصص کلیه)، دکتر ابوالفضل پورحسن (متخصص عفونی) و دکتر سعید دستگیری (متخصص پزشکی اجتماعی) و تعداد کثیر دیگری از همکاران ارجمند که در بیمارستانهای کودکان تبریز، امام رضا (ع) و سینا مشغول هستند اشاره کرد البته در این طرح، تعدادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز نیز نقش داشتند.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز افزود: نقش عمده این همکاران، کار بالینی بوده و در جهت تشخیص بالینی بیماری تب مدیترانه ای فامیلی و درج علائم بالینی آنها و ارجاع مبتلایان به مرکز ژنتیک پزشکی همکاری داشته اند.
وی با اشاره به نتایج این طرح گفت: تاکنون چهار مقاله بین المللی ISI و علمی پژوهشی از نتایج این طرح به چاپ رسیده است که از نکات قابل توجه در این زمینه می توان به تماس متخصصان دیگر از بیمارستان شهید مطهری ارومیه و همکاران دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در خصوص ادامه این طرح تحقیقاتی اشاره کرد.
بنیادی با بیان اینکه بر اساس نتایج این تحقیق اکنون الگوی ژنی بیماری FMF در منطقه شمالغرب به دست آمده است، گفت: نتایج این طرح نشان می دهد که نزدیک به 20 درصد جمعیت شمالغرب کشور ناقل به بیماری تب مدیترانه ای فامیلی هستند که اگر دو فرد ناقل با همدیگر ازدواج کنند، احتمال 25 درصد وجود خواهد داشت که فرزند آنها مبتلا به بیماری FMF یا همان تب مدیترانه ای فامیلی باشد.
وی با بیان اینکه این اطلاعات مطمئناً می تواند هم به متخصصان مشاوره قبل از ازدواج منطقه کمک کند و هم هشداری جدی به مراکز بهداشتی در خصوص این بیماری تلقی شود، افزود: ما در این طرح، مناطقی از جمله بعضی روستاها را مشاهده کرده ایم که در آنها شیوع این بیماری خیلی بیشتر از مناطق دیگر است که چنین اطلاعاتی می تواند به متخصصان این مناطق نیز کمک شایانی کند.
به گفته وی در این مطالعات، همچنین رابطه ای بین ژن TNF-a و شدت بیماری به دست آمده که در نوع خود قابل توجه است.
بنیادی با بیان اینکه بعد از اتمام این طرح پژوهشی بیش از دو هزار فرد مشکوک به بیماری تب مدیترانه ای از کردستان، آذربایجان غربی و مناطق مختلف آذربایجان شرقی به مرکز ژنتیک ارجاع داده شده و این تعداد همچنان رو به فزون است، گفت: در تعدادی از این افراد در برخی موارد مشاهده می شود که به دلیل تشخیص های اشتباه، جراحی های متعددی بر روی آنها صورت پذیرفته ولی هیچکدام از این جراحی ها که به دلیل تشخیص ناصحیح صورت گرفته، مشکل بیماری آنها را حل نکرده و در واقع آنها نیازی به چنان درمانهایی نداشتند و بایستی تحت معالجه بیماری FMF قرار می گرفتند.
وی یادآور شد: همچنین، اخیراً تعدادی مبتلا نیز از کشور جمهوری آذربایجان جهت بررسی ژنتیکی به این مرکز ارجاع داده شده اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با اشاره به ضرورت ادامه این طرح و ارایه دستاوردهای آن گفت:اکنون به نظر می رسد که فازی از این طرح هنوز باقی است و آن اطلاع رسانی نتایج این طرح به متخصصین، مراکز علوم پزشکی و مردم است که امید می رود با حمایت های لازم نتایج این طرح که با همکاری ارزشمند دانشگاه تبریز و دیگر سازمان های مربوطه با موفقیت به اتمام رسیده و حاصل زحمات تعداد کثیری از همکاران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، به نحو احسن در اختیار جامعه قرار داده شود.
دکتر مرتضی جبارپور بنیادی هم اکنون با دارا بودن درجه دانشیاری در رشته ژنتیک مولکولی ـ پزشکی در دانشگاه تبریز مسئول قطب علمی سیتومولکولی تنوع زیستی این دانشگاه است.
وی مدرک دکترای تخصصی ژنتیک پزشکی مولکولی خود را از دانشگاه گلاسگو ـ انگلستان در سال 1998 اخذ کرده است. بنیادی همچنین مدارک کارشناسی ارشد و کارشناسی خود را به ترتیب در رشته های ژنتیک مولکولی ـ پزشکی و زیست شناسی را از دانشکده پزشکی دانشگاه گلاسگو و دانشگاه تبریز کسب کرده است.
وی در سال های2000 میلادی تا 2001 در دانشگاه پاساباتیه فرانسه (CNRS) و سال های 2001تا 2003 دانشگاه تورونتو ـ کانادا (CIHR) موفق به طی دوره فلوشیپ شده است.
انتشار 43 مقاله در مجلات معتبر علمی پژوهشی، اجرای 9 طرح پژوهشی، تالیف دو عنوان کتاب که هم اکنون به چاپ دوم رسیده است، راهنمایی 22 پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری، ارائه 11 مقاله در کنفرانس های خارجی، 19 مقاله در کنفرانس های داخلی، عضو هیئت داوران چندین مجله تخصصی از مجلات پزشکی و داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و بررسی و ارزشیابی کتب علمی ژنتیکی در انتشارات دانشگاه تهران از جمله سوابق علمی پژوهشی این عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز است.
بنیادی همچنین در دوران فعالیت های علمی و آموزشی خود همچنین موفق به کسب جوایز و نشان های علمی متعددی از جمله پژوهشگر نمونه جوان دانشگاه تبریز، پژوهشگر اول دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز، دریافت فلوشیب از مرکز تحقیقاتی فرانسه CNRS و مرکز تحقیقاتی سلولهای بنیادی و مرکز تحقیقاتی بین المللی کانادا و جایزه از کنفرانس بین المللی سلولهای بنیادی در آمریکا شده است.
این طرح پژوهشی یکی از طرح های تحقیقاتی بوده که در فازهای مختلف و با حمایت مالی قطب علمی بررسی سیتومولکولی تنوع زیستی دانشگاه تبریز و مرکز تحقیقات بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تبریز در آزمایشگاه ژنتیک مولکولی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز و آزمایشگاه ژنتیک مرکز تحقیقات بیماریهای گوارش و کبد به اجرا گذاشته شده و با موفقیت کامل تمام فازهای عملیاتی آن به اتمام رسیده است.
نظر شما